Chcę pomóc w tłumaczeniu...

Wstęp

W górę

Po mojej prośbie o pomoc w tłumaczeniu KDE, na listę napisało wiele nowych osób, tak więc sytuacja zaczęła się poprawiać i nie mam już wątpliwości, że uda się zrobić tłumaczenie z prawdziwego zdarzenia. Jednakże, po wyrażeniu chęci pomocy pada pytanie: ale jak mogę pomóc? Zaczynaliśmy od wyjaśniania tego na liście, ale każdemu to się znudzi, kiedy musi pisać to samo któryś raz z rzędu. Tak narodził się pomysł napisania tego artykułu. Patrząc jednak trochę dalej w przyszłość, pomyślałem, że być może byłby on początkiem całej serii artykułów o tym, w jaki sposób można włączyć się w tworzenie polskiego linuksa. O KDE będzie na początek, ale potem spróbuję (a może ktoś inny) napisać także o innych projektach:

• tłumaczeń GNOME, GNU, manuali
• tworzenia dystrybucji PLD, LinuxPL
• innych interesujących projektów OSS

Tyle słowem wstępu, przejdźmy do projektu tłumaczeń KDE. Oto co należy zrobić, żeby zacząć pracę w naszym zespole:

Dołączenie do zespołu tłumaczy KDE

W górę

Zapisać się na listę dyskusyjną kde-transl. Tutaj moja uwaga do wszystkich którzy zgłosili się do pomocy, proszę jak najszybciej zapisać się i napisać, że już jesteście. Oprócz nowych osób, mam tu na myśli Krystiana Zubel, od którego nie dostałem żadnej odpowiedzi. Do tego dochodzi Norbert Popiołek, mógłbyś powiedzieć którymi tłumaczeniami będziesz się jeszcze zajmował? Robi się to wysyłając email pod adres: majordomo@mer.chemia.polsl.gliwice.pl o treści (bez cudzysłowów): "subscribe kde-transl". Nowi tłumacze nie otrzymają plików bez zapisania się na listę.

Po zapisaniu się wysłać list, gdzie można napisać jak dobrze zna się język i ile czasu można poświęcić na tłumaczenie. Pamiętać należy także o podaniu imienia i nazwiska, gdyż na liście autorów musi być takowe odnotowane.

Na liście zostaną przydzielone pliki do tłumaczenia. trzeba się za nie zabrać. Jak? O tym poniżej.

Zaczynamy od ściągnięcia plików. Pliki są podzielone na pakiety i dostępne pod adresem: http://mer.chemia.polsl.gliwice.pl/kde/transl/index.html Podczas przydzielania zostaje podana nazwa pliku i pakiet do którego należy, więc nie powinno być problemów ze znalezieniem plików.

Teraz tworzymy dowolny katalog w którym będziemy trzymać tłumaczenia. W tym katalogu tworzymy serię podkatalogów, każdy o nazwie danego pakietu np. kdenetwork, pożniej przenosimy przydzielone pliki do podkatalogu o nazwie pakietu do którego on należy np. knode.po przenosimy do kdenetwork. Gdy będziemy wysyłać juz wykonane tłumaczenia, pakujemy tylko katalog główny tych tłumaczeń i wysyłamy do mnie. Nim zaczniemy tłumaczenie należy zapoznać się z tekstami: Wytyczne dla tłumaczy KDE i Słownikiem tłumaczy KDE i GNOME. Odnośniki dostępne w częsci zasoby

Ustawienia KBabel

W górę

Przystępujemy do tłumaczenia, osobiście używam do tego vi, ale będzie wam najłatwiej jeśli zaczniecie od KBabel. Jest to bardzo rozbudowany zestaw programów do tworzenia i zarządzania tłumaczeniami. Najbardziej zainteresować was powinien moduł do tłumaczeń, zatem klikamy na menu KDE->Narzędzia Programistów(Development)->KBabel (Translation tool). Po uruchomieniu przystępujemy do dostosowania opcji.

1. Identify:
   • Nazwa - Tutaj wpisujemy nasze imię i nazwisko
   • Email - Tutaj wpisujemy nasz adres email
   • Pełna nazwa języka - Tutaj wpisujemy (bez cudzysłowów) "Polish"
   • Kod języka - Wpisujemy "pl"
   • Językowa lista mailowa - pl@li.org
   • Strefa czasu - +0100 (nie GMT!)
   • Liczba formy poj./mnogiej - 2
2. Edit:
   • Na zakładce ogólne zaznaczamy wszystkie opcje oprócz "Sygnał dźwiękowy przy błędzie", chyba że ktoś lubi...
   • Pozostałe ustawiamy wedle własnych upodobań
3. Save:
   • Zaznaczamy wszystkie dostępne pola z pierwszych dwóch grup.
   • Format poprawienia daty ustawiamy na: "Domyślny format daty"
   • Kodowanie ustawiamy na UTF-8 i zaznaczamy opcje utrzymaj kodowanie pliku.
4. Resztę ustawiamy wedle życzenia.

Struktura pliku po

W górę

Następnie korzystając z Kbabel otwieramy plik i zaczynamy tłumaczyć, niby to takie proste a jednak można się natknąć na wiele trudności. Obecnie większość osób nie ma czasu czytać kde-18n howto, zatem postaram się przedstawić po krótce wytyczne nakreślone przez kierownictwo kde-18n.
Plik .po dzieli się na dwie części:

• Nagłówek:
  #, fuzzy
  msgid ""
  msgstr ""
  "POT-Creation-Date: 2000-02-17 00:58+0100\n"
  "PO-Revision-Date: 2000-02-17 08:43+MET\n"
  "Last-Translator: Thomas Diehl \n"
  "Language-Team: Deutsch \n"
  "MIME-Version: 1.0\n"
  "Content-Type: text/plain; charset=utf8\n"
  "Content-Transfer-Encoding: 8bit\n"
  "X-Generator: KBabel 0.6\n"
  
  Po kolei:
  #, fuzzy
  Opisana w dalszej części artykułu informacja o niedokończeniu tłumaczenia,
  usuwamy ją, gdy skończymy tłumaczenie. KBabel zrobi to za nas sam.
  msgid ""
  msgstr ""
  Te początkowe linijki muszą być, aby uniknąć błędów podczas parsowania.
  "POT-Creation-Date: 2000-02-17 00:58+0200\n"
  Tego nie dotykamy.
  "PO-Revision-Date: 2000-02-17 08:43+0100\n"
  To jest data naszej ostatniej poprawki w tłumaczeniu. Musi być ona w formacie:
  YYYY/MM/DD HH:MM+GMT_OFFSET, czyli np. dla polskiego tłumaczenia ostatnio zmodyfikowanego 12 stycznia 2002 o 14:30:
  "PO-Revision-Date: 2003-01-12 14:30+0100\n"
  "Last-Translator: Czarny Kot \n"
  Tutaj wpisujemy nasze imię i nazwisko, a następnie adres email.
  "Language-Team: Polish \n"
  Wpisujemy dane dotyczące polskiej listy o tłumaczeniach, takie jak powyżej.
  "MIME-Version: 1.0\n"
  Oznaczenie wersji MIME pozostawiamy bez zmian
  "Content-Type: text/plain; charset=utf8\n"
  "Content-Transfer-Encoding: 8bit\n"
  Definiujemy zestaw znaków i kodowanie, tutaj wyraźnie zaznaczamy, że chodzi o Unikod 8bitowy (16 bitowy nie jest jeszcze zaimplementowany w KDE)
  "X-Generator: KBabel 0.6\n"
  Opcjonalny nagłówek jaki wstawia KBabel lub inny program używany do tłumaczenia (np. KTranslator z kde 1.x.x), ja lubię umieszczać tu vim 6.0 :)
  Osoby korzystające z KBabel nie muszą się niczego obawiać, gdyż on sam wszystko wypełni, wystarczy, że wszystkie ustawienia będą zgodne z podanymi wyżej.
• Treść:
  Treść pliku po dzieli się na wiele kawałków wywodzących się z poniższego schematu:
  #: plik.cpp:12
  msgid "Setup screen saver."
  msgstr "Konfiguruj wygaszacz ekranu."
  
  #: plik.cpp:12
  Tutaj znajduje się nazwa pliku i numer wersu w którym jest używany niżej podany string.
  msgid "Setup screen saver."
  String oryginalny, jego mamy przetłumaczyć.
  msgstr "Konfiguruj wygaszacz ekranu."
  Tutaj wpisujemy przetłumaczony string.
  Jeśli chodzi o KBabel, to zawartość msgid pojawia się w górnym okienku, a w dolnym msgstr, zaś to co znajduje się przed msgid (wszystkie linijki poprzedzone #), pokazywane są w prawym górnym okienku.

Tłumaczenie interfejsu użytkownika (GUI)

W górę

W tłumaczeniu interfejsu użytkownika występuje wiele specjalnych par stringów, które należy potraktować niestandartowo:

1. Teksty znajdujące się w oknach "About...", w zakładce tłumacze:
   msgid ""
   "_: NAME OF TRANSLATORS\n"
   "Your names"
   Tłumaczymy jako:
   msgstr "Imię i nazwisko tłumacza1, Imię i nazwisko tłumacza 2, itp..."
   
   #: _translatorinfo.cpp:3
   msgid ""
   "_: EMAIL OF TRANSLATORS\n"
   "Your emails"
   Jako:
   msgstr "email tłumacza1, email tłumacza2, itp..."
   
   Gdzie tłumacz jeden to my, a tłumacze2 do n to osoby które wcześniej tłumaczyły ten plik, jeżeli przejęliśmy go po kimś, to wypadałoby umieścić odpowiednią adnotację. Jeśli od zera tłumaczymy dany plik to oczywiście podajemy tylko swoje dane.
   
2. Pozostałości po nieużywanych tłumaczeniach.
   #~ msgid "Where do you want to go tomorrow?"
   #~ msgstr "Where do you want to go tomorrow?"
   #~ msgid "No comment available"
   
   Jeśli otrzymany plik zawiera linijki zaczynające się od #~ to takie linijki należy usunąć, gdyż są to pozostałe ze starszej wersji pliku linie zawierające tłumaczenie tekstów nie używanych już w danym programie, jeżeli używamy KBabel, on zrobi to za nas automatycznie.
   
3. Podkreślenia i skróty klawiaturowe.
   msgid "Show &Status Bar"
   msgstr ""
   tłumaczymy jako:
   msgid "Show &Status Bar"
   msgstr "Pokaż pasek &stanu"
   
   Gdyż znak & oznacza podkreślenie litery i uznanie jej za skrót klawiaturowy do danej pozycji. Rzadko jednak zdarza się, żeby te litera podkreślona w msgid występowały w msgstr,dlatego naszym najważniejszym celem jest, aby w danym menu nie powtarzały się te same skróty: np. w menu Plik: "&Zapisz" i "&Zapisz jako" tylko: "&Zapisz" i "Zapisz &jako". Nie zawsze jednak można się tego dopatrzyć, ale nie ma się o co martwić, bo my i tak wszystko sprawdzimy.
   
4. Niejednoznaczne tłumaczenia.
   #: kvoctrain.cpp:1354 kvoctrain.cpp:1404
   #, fuzzy
   msgid "Create &Multiple Choice"
   tłumaczymy jako:
   #: kvoctrain.cpp:1354 kvoctrain.cpp:1404
   msgid "Create &Multiple Choice"
   msgstr "Test &wyboru"
   
   Gdyż komentarz fuzzy oznacza informację dla tłumacza, że ten string jest niejednoznaczny, powstaje ono na bazie prymitywnych heurystycznych skanerów gettexta, a oznaczane są tak stringi, które uległy zmianie w stosunku do poprzednich wersji, więc musimy usuwać każdy wpis fuzzy, jeśli jest on sam w linijce to usuwamy cala linijkę np.
   (#, fuzzy), ale jeżeli za informacją fuzzy stoi kolejna np. (#, fuzzy, c-format), to usuwamy jedynie część: ", fuzzy", tak, żeby pozostało: "#, c-format". Oczywiście KBabel robi to za nas automatycznie :)
   
5. Tłumaczenia z przekazywaną zmienną.
   #: kpackage.cpp:613
   #, fuzzy, c-format
   msgid "Unknown package type: %1"
   msgstr "Nieznany typ pakietu: %s"
   należy przetłumaczyć:
   #: kpackage.cpp:613
   #, c-format
   msgid "Unknown package type: %1"
   msgstr "Nieznany typ pakietu: %1"
   
   Jak nietrudno zauważyć różnica pojawia się w znaku stojącym po %. Informacja c-format znajdująca się na msgid informuje nas, że są to wartości zmiennych. W standardach przyjętych przy KDE 1.x.x uznano, że będą stosowane formy %s, %d itp. aktualnie wymagane jest użycie %1, %2 itp., zatem, należy zamienić w starych tłumaczeniach nazwy zmiennych na uaktualnione. Jak można było przewidzieć KBabel robi to za nas.
   
6. Komentarze w tłumaczeniach.
   #: kdeui/kstdaction.cpp:669
   msgid ""
   "_: beginning (of line)\n"
   "&Home"
   msgstr "&Początek linii"
   
   #: src/kernel/qaccel.cpp:562
   msgid ""
   "_: QAccel\n"
   "Home"
   msgstr "Pos1"
   
   Fragmentów msgid zaczynających się od _: nie tłumaczymy, gdyż są to tylko komentarze mające na celu ułatwienie tłumaczowi odgadnięcie kontekstu podanego stringa. KBabel
   
7. Opuszczanie cudzysłowów.
   #: cardmaps.cpp:105
   #, c-format
   msgid "kpat: PANIC, cannot load card pixmap \"%1\"\n"
   msgstr "kpat: krytyczny błąd, nie można załadować mapy pikselowej karty \"%1\"\n"
   
   W tym momencie ze względu na konieczność użycia cudzysłowów w stringu, postępujemy jak w większości języków programowania poprzedzając istniejące cudzysłowy znakiem: "\". Najprościej jest po prostu wkleić msgid w miejsce msgstr, wcisnąć insert i zastępować znaki na bieżąco.

W ten oto sposób przechodzimy do tłumaczenia dokumentacji

Tłumaczenie dokumentacji

W górę

Format dokumentacji w KDE zmieniał się co wersję. Aktualnie obsługiwany jest format docbook, jednakże, żeby ułatwić tłumaczenie, zastosowano mechanizm tworzenia plików po, zatem za pomocą specjalnego programu (xml2po z kdesdk) pliki po są generowane i umieszczane w CVS.

Istnieją tutaj jednakże istotna różnica w porównaniu do tłumaczeń GUI:

• Przygotowywanie tłumaczenia
  W ustawieniach KBabel należy w dziale Edit, zakładce Wygląd zaznaczyć opcję: "Pokaż podwójny cudzysłów", jest to konieczne, aby zobaczyć spacje znajdujące się na końcu każdej linii:
  "... volume of your"
  "sound card."
  wyjdzie na:
  ... volume of yoursound card.
  
• Tekst pomiędzy znacznikami XML
  Pomiędzy znacznikami i dozwolone jest używanie jedynie tekstu np. &kmidi; jest nieprawidłowe. Zamiast tego powinno być kmidi.

  Dwie pary msgid i msgstr są przeznaczone dla tłumaczących dokumentację. Są w pewien sposób specjalne, gdyż nie występują w oryginale. Są to pola CREDIT_FOR_TRANSLATORS i ROLES_OF_TRANSLATORS. Jak już się pewnie domyślacie pierwsze z nich służy do podania imion i nazwisk tłumaczy, a to drugie do zaznaczenia, który z tłumaczy co zrobił. Oto przykład dla dwóch tłumaczy:
  msgid "CREDIT_FOR_TRANSLATORS"
  msgstr ""
  "Tłumaczenie IMIĘ1 NAZWISKO1 "
  "ADRESEMAIL1"
  "Poprawa i sprawdzenie tłumaczenia IMIĘ2 NAZWISKO2 "
  "ADRESEMAIL2"
  oraz
  msgid "ROLES_OF_TRANSLATORS"
  msgstr ""
  " "role=\"translator\">IMIĘ1NAZWISKO1"
  "

  ADRESEMAIL1
  "
  "Tłumaczenie"
  " "role=\"translator\">IMIĘ2NAZWISKO2"
  "
  ADRESEMAIL2
  "
  "Poprawa i sprawdzenie tłumaczenia"
  
  
• Należy pamiętać, że jakiekolwiek cudzysłowy użyte w tłumaczeniu należy poprzedzić znakiem "\". Np.
  "...rola=\"tłumacz\"...
  zamiast
  "... rola="tłumacz"...
  KBabel w przypadku wpisania cudzysłowu automatycznie dodaje znak "\".
  
• Zmiany w ustawieniach KBabel.
  Jeśli używamy KBabel, to należy wyłączyć opcję podświetlania tekstu w przypadku wystąpienia błędu (Ustawienia->Konfiguruj KBabel->Edit, Ogólne, Zmień kolor błędnego tekstu). Jeśli ciekawi was dlaczego tak jest zapraszam tutaj.

• Odpowiednia synchronizacja tłumaczenia dokumentacji z przetłumaczonym interfejsem aplikacją.
  Starajcie się pracować jak najbliżej tłumaczenia danej aplikacji, żeby interfejs tej aplikacji i jej dokumentacja nie różniły się jeśli chodzi o stosowane nazwy. Nie zawsze będzie tak, że ta sama osoba będzie odpowiedzialna za tłumaczenie aplikacji i jej dokumentacji. Dlatego warto mieć pod ręką możliwie najnowsze tłumaczenie danej aplikacji, które w przyszłości będzie dostępne w cvsie kde.org, przed wyjściem KDE 3.0.1 należy pytać drugiego koordynatora.
  
  
• Nazwa aplikacji
  Jako nazwy aplikacji należy zawsze używać tej zdefiniowanej przez tłumacza w jej pliku po.
  
• Zrzuty ekranu.
  Dwa dni temu te kryteria zostały wysłane na listę, gdzie nie odnotowano żadnego znaku sprzeciwu, więc zostały uznane obowiązujące:
  

  List:     kde-transl@mer.chemia.polsl.gliwice.pl
  Subject:  Draft kryteriów tłumaczeń dokumentacji.
  From:     Piotr Szymański 
  Date:     2002-04-12 17:25:18
  1.) Nazwy pliku zrzutu ekranu nie tlumaczymy
  2.) Pliku nie tlumaczymy w kpaint, tylko tworzymy nowy zrzut w polskim
  przetlumaczonym srodowisku, z ponizszymi kryteriami ustawien czcionek 
  i tematow:
  a.) Czcionki:
  - Ogólna, Pasek narzędziowy, Menu, Pasek zadań : Helvetica 11
  - Maszynowa: Courier [Adobe] 10
  - Tytul okna : Century Schoolbook l 12
  Wszystko z wlaczonym antyaliasingiem
  b.) Temat ikon:
  - locolor (nie hicolor)
  c.) Dekoracja okna:
  KDE domyślny
  d.)Schemat kolorów:
  KDE domyślny
  e.)Styl:
  Domyślny (locolor)
  f.) Glebia kolorow:
  8bit (256 kolorow), w przeciwnym wypadku rozmiar tego zrzutu bedzie zbyt duzy.
  3.) Rozmiar pliku nie może przekraczać 10 kb!
  4.) Format pliku to png.
  5.) Pliki muszą znajdować się w tym samym katalogu co dokumentacja.
  

Zasoby

W górę

Na koniec artykuły zawierające informacje (niezwykle przydatne!), które pozwolą na podniesienia jakości swoich tłumaczeń, opisują one m.in. techniki tłumaczeń, a także wskazówki od doświadczonych tłumaczy.

1. Artykuły:
   • Marcin Miłkowski, Przekład tekstów informatycznych na język polski, http://venus.ci.uw.edu.pl/~milek/slow_u.htm, (c) Marcin Miłkowski 1998-2002.
   • Adam Podstawczyński, Zasady dobrego tłumaczenia, http://www.linuxpl.org/teksty/zasady.html, (c) Adam Podstawczyński 2000-2002
   • Jacek Stolarczyk, Wytyczne dla tłumaczy KDE, http://mer.chemia.polsl.gliwice.pl/kde/transl/reguly.html, ? Jacek Stolarczyk 2000-2002
   • Zespół tłumaczy GNOME, Zasady dla tłumaczy GNOME, ftp://www.gnome.pl/cvs/latest/doc/regulamin.txt, brak (c)
2. Słowniki:
   • Największy polski słownik informatyczny (Marcin Miłkowski)
   • Uaktualniony słownik opracowany przez tłumaczy KDE i GNOME (Zbigniew Chyla)
   • Słownik dla twórców dystrybucji LinuxPL (Adam Podstawczyński)
   • Lista innych słowników
   • Angielsko-polsko-francuski słowniczek terminów związanych z kryptologią i ochroną informacji (Krzysztof Gaj, Karol Górski, Anna Zugaj, Nicolas Courtois, (c)ENIGMA Systemy Ochrony Informacji Sp. z o.o.)
3. Listy tłumaczeń:
   • Posegregowana według pakietów: http://www.linuxpl.org/people/djurban/lista_pakiet.html
   • Posegregowana według tłumaczy: http://www.linuxpl.org/people/djurban/lista_autor.html